ΤΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ παρουσιάζει έκθεση με θέμα:
ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
από τις 17 Απριλίου 2008 στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα.
Η έκθεση, που διοργανώθηκε από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης με την ευγενική συμμετοχή της Αγιορειτικής Πινακοθήκης, παρουσιάστηκε αρχικά στα πολιτιστικά κέντρα του Μορφωτικού Ιδρύματος στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα και τώρα παρουσιάζεται στη Λάρισα σε συνεργασία με τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα.
Στην έκθεση παρουσιάζονται 180 περίπου έργα (πίνακες, χαρακτικά, βιβλία) 43 συνολικά καλλιτεχνών, που άλλα ανήκουν στην Αγιορειτική Πινακοθήκη της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, άλλα ανήκουν στη συλλογή του Μ.Ι.Ε.Τ. και τα περισσότερα σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές από όλη την Ελλάδα και αφορά, με επίκεντρο τις δεκαετίες 1920-1930, κυρίως τους παλαιότερους καλλιτέχνες (γεννημένους προ του 1930) αρχίζοντας από τους καλλιτέχνες του 19ου αι., και περιλαμβάνει έργα των Θ. Ράλλη, Λ. Κογεβίνα, Σπ. Παπαλουκά, Φ. Κόντογλου, Ν. Πεντζίκη, Πολ. Ρέγκου και άλλων.
Το 'Αγιον Όρος είναι σίγουρα γνωστό για τους δικούς του καλλιτεχνικούς θησαυρούς παρά για την επίδραση που έχει ασκήσει στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Ελλάδα. Τόσο με την πνευματική παράδοση την οποία διακονεί όσο και με την ομορφιά της φύσης και τα πλούτη της τέχνης του, το Όρος άσκησε στους καλλιτέχνες, Έλληνες και ξένους, ιδιαίτερη γοητεία και βρέθηκε συχνά να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ιδεολογική περιδίνηση του νέου ελληνισμού. Κατά τον 20ο αιώνα κυρίως, πλήθος καλλιτέχνες και άλλοι πνευματικοί άνθρωποι, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, επισκέπτονται τον 'Αθω, η επίδραση του οποίου υπήρξε καταλυτική για το έργο τους.
Πρώτος σημαντικός καλλιτέχνης που επισκέφτηκε το ΄Ορος πρέπει να θεωρηθεί ο Θεόδωρος Ράλλης, που βρέθηκε εκεί το 1885 και το προσέγγισε από τη σκοπιά της ακαδημαϊκής τέχνης του 19ου αιώνα. Από την άλλη, πολλοί ζωγράφοι αντίκρισαν τον 'Αθω ως απλοί τοπιογράφοι· μας έδωσαν όμως μεγάλο αριθμό σημαντικών έργων με απόψεις του Όρους, στα οποία διερευνάται επίμονα η δυνατότητα ενός σύγχρονου εικαστικού ιδιώματος για την αποτύπωση του ελληνικού τοπίου. Πρώτος και καλύτερος ανάμεσά τους ο αναμφισβήτητα μείζων Σπύρος Παπαλουκάς, ένας από τους κορυφαίους ζωγράφους του νεότερου ελληνισμού.
Το χρονολογικό τόξο της έκθεσης ακουμπά από τη μια στον Θεόδωρο Ράλλη και καταλήγει στους καλλιτέχνες που γεννήθηκαν ως το 1930. Ανάμεσα σε αυτά τα συμβατικά, ούτως ή άλλως, όρια, διερευνάται η σχέση του Όρους με την ελληνική ζωγραφική, ενώ το κέντρο βάρους εντοπίζεται αναπόφευκτα στο Μεσοπόλεμο, περίοδο κατά την οποία παρατηρείται μια σημαντική πύκνωση του ενδιαφέροντος για τον 'Αθω, τόσο από καλλιτέχνες όσο και από σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων.
Η έκθεση επιχειρεί να ξετυλίξει προσεχτικά το νήμα μιας αφήγησης, με τις συνέχειες και τις παύσεις της, και να αναδείξει κάποιους συνδέσμους της. Δεν στέκεται μόνο στα έργα που θεωρούνται μείζονα, αλλά συμπεριλαμβάνει και άλλα στοιχεία, κάποτε δευτερεύοντα ή ελάσσονα στην ιεραρχία των αισθητικών αξιών, τα οποία όμως αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της αφήγησης και εξηγούν, συχνά με τρόπο σαφέστερο απ΄ ότι τα μείζονα, την παρουσία του Όρους ως εικαστικού θέματος στην ελληνική τέχνη.
Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο ζωγράφος Μάρκος Καμπάνης.