Στη διάρκεια των τετρακοσίων ετών που μεσολάβησαν από τη  μάχη του Μαντζικέρτ (1071) μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453), η παρακμή του βυζαντινού Ελληνισμού και ο εξισλαμισμός της Μικράς Ασίας ακολούθησαν συγκλίνουσα πορεία για τελευταία φορά. Η μεγάλη αυτή χρονική περίοδος καλύπτει μια τεράστια γεωγραφική περιοχή και την ιστορία πολλών και διαφορετικών λαών που σχετίστηκαν, συγκρούστηκαν, επέδρασαν ο ένας στον άλλον και τελικά συμβίωσαν στο χωνευτήρι της ανατολικής Μεσογείου —μια ιστορία που περιμένει ακόμα τους ερευνητές της. Η εξαφάνιση θεσμών που στήριξαν την αυτοκρατορία, η διαφθορά της αριστοκρατίας, ο συγκεντρωτισμός κράτους και Εκκλησίας και ο διχασμός της ηγεσίας σε ενωτικούς και ανθενωτικούς ήταν οι σημαντικότερες αιτίες που άνοιξαν την κερκόπορτα στους νικητές. Το έργο του Σπύρου Βρυώνη περιγράφει νηφάλια τη  διαδικασία του εξισλαμισμού και παράλληλα δείχνει πώς ο βυζαντινός πολυεθνικός πολιτισμός κατάφερε με τη  σειρά του να επιδράσει στον τουρκικό, ώστε να γεννηθεί ένας καινούριος: ο λαϊκός πολιτισμός της Μικράς Ασίας.

Πίνακας Περιεχομένων

Βιβλιοκρισίες

Ελλην. Βορράς Θεσσαλονίκης, 29-3-1998
Η παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία

Ελεύθερος Τύπος, 25-5-1997
Όψεις του Βυζαντίου

Ελεύθερη Ώρα, 18-8-1997
Η παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία

Περιοδικό Διαβάζω, Οκτώβριος 1997
Μικρασιατικός Ελληνισμός

Περιοδικό Ιωλκός Βόλου, τεύχ. 5/1997
Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και η διαδικασία του εξισλαμισμού

Ελευθεροτυπία, 20-9-2002
Η παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού