Η έκδοση αυτή του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου αναφέρεται διεξοδικά στην εξελικτική πορεία των μονοθεϊστικών δογμάτων διαμέσου των αιώνων. Το βιβλίο αρχίζει με μια συνοπτική εισαγωγική εξιστόρηση των θρησκειών του αρχαίου κόσμου, από τα βάθη των αιώνων ως τον 6ο π.Χ. αιώνα περίπου. Στη συνέχεια διεξέρχεται τις περιόδους του ελληνικού αποικισμού στη Μεσόγειο, της θαυμαστής και δυσερμήνευτης ακόμη γένεσης του κριτικού λόγου στην Ιωνία και του υπολανθάνοντος θρησκευτικού «μονισμού» των Ιώνων, γεγονότα τα οποία, κατά την άποψη του συγγραφέα, υπήρξαν μεγίστης σημασίας για την εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης αλλά και της μετέπειτα πορείας του Χριστιανισμού. Διασχίζει εν τάχει την περίοδο της γοητευτικής ελληνιστικής «παρακμής», για να εισέλθει στην καθαυτό γένεση του Χριστιανισμού με την μυστηριώδη, ανεξιχνίαστη προσωπικότητα του Ιησού και το μείζον θέμα της «ιστορικότητας» του προσώπου του.